Expositie ‘1572 Geboorte van Nederland, Weert het andere verhaal!’

Dit jaar is het 450 jaar geleden dat in 1572 de Nederlandse opstand onder leiding van stadhouder Willem van Oranje begon. In de nationale geschiedschrijving wordt dit verhaal ‘verkocht’ als de ‘Geboorte van Nederland’, maar niet overal kan gesproken worden van een ‘vaderlands’ gedachtengoed. De opstand leidde tot een strijd waarin burgers, steden en gewesten niet alleen tegenover de Spaanse vorst, maar mensen kwamen ook in Weert tegenover elkaar staan qua religie. Kortom, er was sprake van een langdurige burgeroorlog, waarbij in onze contreien veel krijgsgeweld was, vanwege de troepenverplaatsingen van Staatse en/of Spaanse legers.

Vier waarden
Inmiddels is het 450 jaar geleden dat de gebeurtenissen in 1572 plaatsvonden, maar dezelfde waarden die toen werden bevochten, spelen nog steeds een rol in de huidige maatschappij:

• Vrijheid
• Verdraagzaamheid
• Verscheidenheid
• Verbondenheid

Met deze tentoonstelling probeert het Gemeentearchief Weert een brug te slaan tussen 1572 en het heden, opdat we de vier waarden 450 jaar gestalte kunnen geven, want deze waarden zijn niet vanzelfsprekend! In Bibliocenter Weert is vanaf 6 mei is de tentoonstelling ‘1572 Geboorte van Nederland - Weert, het andere verhaal!’ te zien. Met deze tentoonstelling willen we de andere kant van de Nederlandse Opstand (ook wel de 80-jarige Oorlog) belichten en aantonen dat niet overal gesproken kan worden van een ‘Vaderlands’ gedachtengoed. De opstand verliep niet zonder slag of stoot.Het leidde tot een strijd waarin burgers, steden en gewesten niet alleen tegenover de Spaanse vorst, maar vooral ook tegenover elkaar kwamen te staan.

Brute oorlogsvoering
In de nationale geschiedschrijving wordt de Nederlandse Opstand onder leiding van Stadhouder Willem van Oranje verhaald als de ‘Geboorte van Nederland’, maar voor de grensgebieden luidde het een zwarte periode in. De oorlogsvoering was bruut en om zowel de Staatse als de Spaanse legers te kunnen financieren werden hele dorpen en steden geplunderd en zelfs in brand gestoken. Zowel de Spaanse huursoldaten als de soldaten van de prins van Oranje plunderden en roofden de buitenie van de stad tot ver in de omtrek. Om plundering of brandstichting te voorkomen betaalden de dorpen en steden een aardig geldbedrag aan de krijgsheren in ruil voor een vrijgeleide. Het Gemeentearchief Weert heeft twee van zulke vrijgeleide brieven in bezit: Maarten van Rossum, leermeester van Stadhouder Willem van Oranje, en een van Willem van Oranje zelf. Overigens was zo'n vrijgeleide geen garantie dat een dorp werd geplunderd of dat de handelaren toch moesten betalen.

Beeldenstorm
Weert heeft vanaf de eerste Beeldenstorm in 1566 meer dan 50 jaar ellende ondervonden gedurende de 80-jarige Oorlog. Nadat op 27 augustus 1566 een groep protestanten de Paterskerk en het klooster van de Minderbroeders aan de Biest binnenviel en leegroofde, hielden de vernielingen in de stad nog tien dagen aan.

Executie Philips de Montmorency
Vervolgens haalde Philips de Montmorency, graaf van Horne en heer van Weert, wereldnieuws toen hij samen met Lamoraal van Egmond door de hertog van Alva gearresteerd werden en uiteindelijk op 5 juni 1568 werden onthoofd op de grote markt in Brussel.Van de executie van Philips de Montmorency en Lamoraal van Egmond op 5 juni 1568 in Brussel is een uniek ooggetuigenverslag in de Fugger Zeitung bewaard gebleven.

Martelaren van Gorkum
Ander nieuws dat de wereld schokte was de foltering en ophanging van negentien geestelijken na de inname van Brielle in 1572. De negentien geestelijken staan bekend als de Martelaren van Gorkum. Twee van hen waren afkomstig uit Weert: Hieronymus en Antonius van Weert.

Dieptepunt
Het dieptepunt was bereikt toen de stad zo zwaar belast werd door de Spanjaarden en de Staatse troepen dat de burgemeesters het bijltje erbij neerlegden en naar Antwerpen vluchtte. Het Gemeentearchief heeft meegewerkt aan de eerste aflevering getiteld 'Voorspel'  op vrijdag 28 september 2018 van de NTR-serie '80 Jaar Oorlog'. Daarvoor zijn van de vrijwilliger van het Gemeentearchief Jacques Verstraelen, recent voor zijn dood in oktober 2017, opnames gemaakt.
Jacques Verstraelen spreekt met passie over zijn kennis van de geschiedenis van Weert.

Vrijheid toen en nu
Dit jaar is het 450 jaar geleden dat in 1572 de Nederlandse opstand onder leiding van Stadhouder Willem van Oranje begon. Het was een strijd om vrijheid, maar vrijheid vraagt ook om verdraagzaamheid, verscheidenheid en verbondenheid. Vrijheid speelde in niet alleen in 1572 een belangrijke rol, maar ook in de vorige eeuw werd hard gevochten om vrijheid. Gemeenteontvanger Pierre Linssen hield over de periode september 1939 tot na de bevrijding van Weert in september 1944 een kroniek bij. Op 22 september 1944 wordt Weert na een lange oorlog bevrijd, maar het gevoel van Bevrijding was niet voor iedereen vanzelfsprekend. Veel mensen keerden na de oorlog niet meer terug uit de vernietigingskampen. Gedenken en herdenken zijn daarom belangrijk. Zodat we de waarde van onze vrijheid niet vergeten. Gemeentearchivaris Jac Lemmens vertelt hierover.

Bezoek aan de expositie
De expositie is te bezichtigen tijdens de openingstijden van Bibliocenter aan de Wilhelminasingel 250 in Weert. De entree is gratis.